Iedere dinsdagochtend ga ik er naar toe. Naar de Yntzelaan in Mildam. Want daar is de kathedraal van de koning te vinden. Een sprookje? Nee. Als ik zeg dat de koning Louis Le Roy heet, dan wordt het al wat duidelijker. Die man bouwt daar in Mildam een ‘ecokathedraal’. Een bouwwerk waar natuur en cultuur op elkaar reageren, een gebouw dat daarom nooit ‘af’ zal zijn.
Het lijkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel simpel: als je als je een berg stenen in de natuur legt, dan zie je daar na verloop van tijd allerlei dingen veranderen. De stenen verkleuren, er groeit een laagje mos op die stenen, er groeien planten tussendoor, het blijft nooit het zelfde. Maar je moet de natuur wel de kans geven. Je mag de natuur niet buitensluiten door de stenen aan elkaar vast te metselen. De natuur moet de ruimte en de tijd krijgen.
Dat is al jarenlang het principe van Louis G. Le Roy, de man die ik maar even ‘de koning’ noem, z’n familie stamt uit Frankrijk en daar noemen ze de koning Le Roy.
Dat principe paste hij al toe, toen hij aan de Kennedylaan in Heerenveen iets deed waar alle plantsoenendiensten in Nederland wel even aan moest wennen. Hij stapelde stenen, maakte daarmee hoogteverschillen en liet de natuur haar gang gaan. Dat baarde opzien.Le Roy verscheen in het televisieprogramma ‘Signalement’van de Vara, waarin hij een uur lang de gelegenheid kreeg zijn ideeën uiteen te zetten. Hij schreef het boek 'Natuur inschakelen, natuur uitschakelen’, waar Jan Blokker in een column over schreef :“Ik heb nu een duur boek gekocht, waarin staat dat ik niks aan mijn tuin mag doen, weggegooid geld dus.” Le Roy was een bekende man geworden.
Als iemand een bende van z’n tuin had gemaakt, dan heette het al gauw een ’Le Roy tuin’. Ik weet nog dat mijn buurman 35 jaar geleden vond dat hij z’n afval wel bij mij achter in de tuin kon gooien, ik had immers zo’n tuin.
Ook buiten Nederland drongen de ideeën van ‘die gekke tuinman’ uit Oranjewoud door. Daar genoot hij aanzien: hij werd bijzonder hoogleraar aan Duitse universiteiten, hij werd gevraagd mee te werken aan de inrichting van het land rond een nieuwe voorstad van Parijs. Overal in Europa leken ‘Le Roy tuinen’ te ontstaan. Maar veel projecten liepen uit op een teleurstelling. Le Roy moest het te vaak alleen doen, wat geen wonder te noemen is want hij is een moeilijke man, niet te stuiten in het verkondigen van zijn opvattingen over cultuur, natuur en tijd, zonder te luisteren naar anderen. Een man die beslist wil bewijzen wat één mens in samenwerking met de natuur kan bereiken. Daarom kocht hij 3 hectare land aan de Yntzelaan in Mildam. Gewoon weiland. Daar bouwde hij eigenhandig een huis dat hij z’n atelier noemt en daar plantte hij willekeurig zo’n honderd bomen. Hij kreeg de gemeente Heerenveen zover dat het materiaal dat overblijft na het aanleggen van straten, in grote vrachtauto’s naar het land in Mildam wordt gebracht.
Helemaal alleen stapelt Le Roy de straatstenen tot hoge muren, versleept hij trottoirbanden en ziet hij zelfs kans complete zinkputten met behulp van metalen en plastic buisjes van de ene plek naar de andere te krijgen. Om te bewijzen waar één mens toe in staat is, maar vooral om te kijken wat natuur en tijd aan dat werk toevoegen.
Maar als de tijd voortduurt kan één mens niet alles blijven presteren. Ook Louis Le Roy besefte dat. Hij is 31 oktober 2004 80 jaar geworden. Daarom heeft hij een paar jaar geleden de stichting ‘De Tijd’ opgericht. Een stichting die er onder andere voor moet zorgen dat er tot het jaar 3000 doorgebouwd moet worden aan de Ecokathedraal daar in Mildam.Daarom werken er nu meer mensen mee. Siebe Homminga doet dat al meer dan 5 jaar. Hij woont in Heerenveen, is oud collega van Le Roy. Hij was leraar klassieke talen aan de RSG, de school waar Le Roy tekenles gaf. Een dag in de week fietst hij naar Mildam en stapelt en versleept stenen. Het was de bedoeling dat er in het jaar 2000, in het kader van ‘Simmer 2000’ meer mensen bij de ecokathedraal betrokken zouden worden. Het land in Mildam was uitgeroepen tot ‘pelgrimsplaats’. Bezoekers zouden meehelpen bij de bouw. Maar de regen was spelbreker.
Niet lang daarna kwam ik in contact met Le Roy en z’n kathedraal. Ik was aan m’n laatste jaar bij Van Gewest tot Gewest bezig en wilde dat bijzondere project toch graag nog eens laten zien. Ging zo nu en dan ook wel eens kijken. De laatste keer dat ik Le Roy daar tegenkwam was ik er met een collega en onze beide vrouwen. “Wat moeten jullie hier?” , was de vraag, gevolgd door “Wat doen de heren voor de kost?”. Naar de beroepen van de vrouwen werd niet gevraagd. Niet zo uitnodigend dus.Maar ik heb hem gebeld. Werd uitgenodigd langs te komen in Oranjewoud. Kreeg te horen dat zo’n programma dan toch minstens een uur zou moeten duren en dat ik veel zou moeten studeren om alles te begrijpen. We zijn toch maar gaan filmen, in de wetenschap dat er in een programma van 25 minuten hooguit 12 minuten voor zo’n reportage beschikbaar zou zijn. Het bleek uiteindelijk geen probleem. Het was de moeite waard om al die bijzonder bouwsels te filmen, met de bomen en de planten die daar tussendoor groeiden. Een Inca tempel zeggen mensen die daar geweest zijn, ik moet denken aan Griekse ruïnes.
Het probleem bij de opnames was Le Roy zelf. Hij maakt z’n verhaal zo ingewikkeld dat er geen touw aan vast te knopen is. En hij gaat maar door. Ik heb hem uiteindelijk toegeroepen: “Maar waarom doet u dit?”. Er kwam een antwoord: “Om duidelijk te maken dat mensen in deze door planologen bepaalde maatschappij, ruimte moeten krijgen om creatief te zijn”. Dat was de reden dat ik hem heb gevraagd om daar mee te mogen werken. Dat is de reden dat ik er nu ieder dinsdagochtend naar toe ga. Om stenen te sjouwen, muurtjes te bouwen, mee te werken aan een bouwwerk dat nooit af zal zijn.
Le Roy komt er niet zo vaak meer. Hij heeft een ongeluk gehad. Het is een wonder dat hij nog leeft. Z’n longen waren doorboord. Maar door het werk aan de ecokathedraal was hij ijzersterk geworden. “U heeft de longen van een jongen van 18” zeiden de chirurgen. Als de gevolgen van het ongeluk helemaal voorbij zijn, komt hij vast terug. Want ik zie deze man allang niet meer als een wat nurkse en eenkennige zonderling die iedereen op z’n land een beetje beledigt. Ik weet dat het een gedreven man is met een ideaal. Een ecokathedraal: een plek waar iedereen met zijn creatieve energie kan spelen.
Op 30 oktober 2004 kwam een Japanse danseres speciaal uit New York naar Mildam om tussen de stenen door te dansen. Voor de verjaardag van de koning van de kathedraal. Ga daar eens kijken. In Mildam vlak na garage Mevius linksaf, tegenover het huis met het rieten dak. Op het hek staat ‘Betreden op eigen risico’, maar doe het gerust.
Johan van der Zee, 02004
Dit artikel verscheen eerder in 't Kontakt, dorpskrant van Ter Idzard, Olde-, en Nijeholtwolde.